W ubiegłym miesiącu Sąd Konkursowy dokonał oceny 25 prac dyplomowych nominowanych do III etapu konkursu o Doroczną Nagrodę SARP im. Zbyszka Zawistowskiego "Dyplom Roku” i postanowił przyznać III Nagrodę i 2 000 zł arch. Alicji Grzegorczyk za pracę „Repurposing Oil Rigs: Research station in the Adriatic Sea”, którą przygotowywała na naszym wydziale pod kierunkiem promotora dr hab. inż. arch. Bogusława Wowrzeczki.

Według członków Sądu praca dyplomowa zasłużyła na nagrodę za innowacyjność, potencjał środowiskowy i ekonomiczny oraz kompleksowe podejście do problemu utylizacji platform wiertniczych. Projekt zaproponował przekształcenie wyeksploatowanych platform wiertniczych w morskie centra badawcze, co stanowiło kreatywną i perspektywiczną alternatywę dla kosztownego i degradującego środowisko demontażu. Dodatkowo, włączenie wertykalnych upraw roślin wprowadziło element zrównoważonego rozwoju, odpowiadając na globalne wyzwania żywnościowe. Autorka przeprowadziła dogłębną analizę, uwzględniając aspekty konstrukcyjne, technologiczne i środowiskowe. Idea stworzenia samowystarczalnych ekosystemów morskich, zasilanych odnawialnymi źródłami energii, jest zarówno wizjonerska, jak i realistyczna.

Sama laureatka o swoim projekcie pisze tak:

Morze Adriatyckie, niegdyś tętniące życiem, umiera. Od lat 50. XX wieku prowadzone są tu odwierty. Dziś złoża są na wyczerpaniu, a kolejne platformy zostają zamykane. Można by pomyśleć, że przyniesie to ulgę środowisku, jednak problem jest znacznie szerszy. Niska bioróżnorodność północno-wschodniej części akwenu to efekt nie tylko działalności człowieka, ale też niskiego zasolenia i zimowych ochłodzeń. Dodatkowo, powszechnie stosowane metody demontażu platform grożą degradacją dna morskiego, zniszczeniem raf koralowych porastających konstrukcje stalowe i zanieczyszczeniem wód resztkami materiałów eksploatacyjnych.

Przedmiotem pracy jest recykling opuszczonych platform wiertniczych jako sposób na odbudowę morskich ekosystemów. Proponowaną alternatywą dla fizycznej likwidacji jest przekształcenie na stację badawczą. Marinascita, pochodząca od włoskich słów mare (morze) i rinascita (odrodzenie), zlokalizowana jest we włoskim regionie Emilia-Romania, gdzie znajduje się 47 platform. Dla tego obszaru powstał Masterplan, zgodnie z którym żadna platforma nie zostaje usunięta. Jednostki zlokalizowane w mniej zdegradowanych strefach staną się reliktami epoki paliw kopalnych, a te na liniach wyniszczenia, zostały zgrupowane w zespoły. Ich nowy program zależy od bliskości portów, poziomu bioróżnorodności i wzajemnej kompozycji.

Główna platforma A pełni funkcję stacji badawczej i centrum edukacyjnego. Zwiedzający podążają ścieżką edukacyjną, prowadzącą przez wystawę naukową, laboratoria badawcze, podwodne obserwatorium, aż po platformę B, zajmowaną przez farmę wertykalną. Tutaj z galerii odwiedzający mogą obserwować poszczególne fazy upraw akwaponicznych. Najwyższe kondygnacje zajmuje część mieszkalna dla pracowników. Nowy program został zaprojektowany tak, aby umożliwić szeroką eksplorację obiektu. Wiele elementów zachowało swoją pierwotną formę jak np. dawne moduły mieszkalne, które zmieniły się w pokoje hotelowe dla gości, pragnących poczuć namiastkę życia na platformie. 

Kluczowym aspektem projektu była konieczność zapewnienia samowystarczalności w zakresie produkcji żywności, energii, wody i recyklingu odpadów. Farma wertykalna, dzięki niewielkiemu dystansowi od lądu, mogłaby również dostarczać plony do nadmorskich miejscowości, wspierając tradycyjne, coraz mniej przewidywalne rolnictwo, szczególnie w tym regionie, który coraz częściej nawiedzają ulewne deszcze. Marinascita czerpie energię ze słońca, wiatru i biomasy. Istotnymi elementami systemu energetycznego są tu panele algowe, okalające pokłady piwniczne oraz biogazownia, zasilana odpadami z farmy. Obieg wodny jest zamknięty; woda użytkowa podlega oczyszczaniu, morska odsalaniu, a szara nawadnia algi w panelach.

Jako że woda to źródło życia, projekt ma zwracać uwagę na pilną potrzebę szeroko zakrojonych badań nad przywracaniem i ochroną życia morskiego. Tworząc fundament pod argumenty, które mogłyby odwieźć decydentów od fizycznej likwidacji tych stalowych wysp, bo ich zachowanie to inwestycja w przyszłość.